Ο θυμός είναι ένα απολύτως φυσιολογικό, συνήθως υγιές ανθρώπινο συναίσθημα, αλλά όταν ξεφεύγει του ελέγχου και γίνεται καταστρεπτικό, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στη δουλειά, στις προσωπικές σχέσεις και στη γενικότερη ποιότητα της ζωής σας. Μπορεί να σας κάνει να νιώθετε σα να βρίσκεστε στο έλεος ενός απρόβλεπτου και ισχυρού συναισθήματος.
Ο θυμός είναι μία συναισθηματική κατάσταση όπου ποικίλλει σε ένταση από ήπια ενόχληση , έως έντονο εκνευρισμό και οργή. Όπως άλλα συναισθήματα συνδέεται με σωματικές και βιολογικές αλλαγές. Όταν θυμώνετε οι καρδιακοί παλμοί και η αρτηριακή πίεση ανεβαίνουν όπως επίσης και τα επίπεδα ορμονών αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη. Υπάρχει ένταση στους μυς , η αναπνοή γίνεται γρηγορότερη, το στομάχι νιώθετε να σας χτυπάει, υπάρχει εφίδρωση, δυσκολία να σκεφτείτε καθαρά, ή σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να νιώθετε μία εξωσωματική εμπειρία, σαν αποπραγματοποίηση. Ο θυμός αυξάνει τα επίπεδα του στρες και το σώμα σας προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει μία στρεσογόνα κατάσταση. Αυτό είναι μία αντίδραση γνωστή ως «μάχη ή φυγή». Επίσης, ο θυμός επηρεάζει το είδος των σκέψεων που κάνουμε. Συνήθως δεν είναι η κατάσταση καθεαυτού που προκαλεί θυμό αλλά ο τρόπος που σκεφτόμαστε για αυτή τη κατάσταση ή γεγονός.
Ο θυμός μπορεί να προκληθεί είτε από εσωτερικά , ή εξωτερικά γεγονότα. Μπορεί να θυμώσετε με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο (όπως συνάδελφοι, προιστάμενος), ή γεγονός (κυκλοφοριακή συμφόρηση, ακύρωση πτήσης), ή ο θυμός σας μπορεί να προκληθεί από την ανησυχία σας για προσωπικά σας προβλήματα. Μνήμες τραυματικών ή εξοργιστικών enraged γεγονότων μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα θυμού.
ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΘΥΜΟ
Ενστικτωδώς, ο φυσικός τρόπος να εκφράσουμε το θυμό μας είναι να αντιδράσουμε επιθετικά. Ο θυμός είναι μια φυσική προσαρμοστική αντίδραση στις απειλές, προκαλεί δυνατά , επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές που μας επιτρέπουν να παλέψουμε, ή να αμυνθούμε, όταν μας έχουν επιτεθεί. Έτσι ένα συγκεκριμένο ποσοστό θυμού είναι απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Από την άλλη δεν μπορούμε να ξεσπάμε σε κάθε πρόσωπο, ή αντικείμενο που μας ενοχλεί. Οι νόμοι, οι κοινωνικές νόρμες και η κοινή λογική, περιορίζει το πόσο πολύ μπορούμε να θυμώσουμε.
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ποικίλους συνειδητούς και ασυνείδητους τρόπους για να διαχειριστούν το αίσθημα θυμού. Οι τρόποι είναι είτε εκφράζοντας το θυμό, είτε καταστέλλοντάς τον, ή ακόμα προσπαθώντας να ηρεμήσουν.
Η έκφραση θυμού με έναν αυτοβεβαιωτικό τρόπο (όχι επιθετικό) είναι ο πιο υγιής τρόπος έκφρασης θυμού. Για να το πετύχετε πρέπει να μάθετε πώς να ξεκαθαρίζετε ποιες είναι οι ανάγκες σας και πώς να τις ικανοποιήσετε χωρίς να πληγώσετε τους άλλους. Το να είστε διεκδικητικοί δε σημαίνει ότι γίνεστε πιεστικοί, ή απαιτητικοί. Σημαίνει ότι σέβεστε τον εαυτό σας, και τους άλλους. O θυμός μπορεί να καταπιεστεί και να καλυφθεί, ή να ανακατευθυνθεί. Αυτό συμβαίνει όταν κρατάτε το θυμό σας, σταματάτε να τον σκέφτεστε και εστιάζετε σε κάτι θετικό. Στόχος είναι να εμποδίσετε ή να τον καταστείλετε και να τον μετατρέψετε σε πιο εποικοδομητικές συμπεριφορές. Η παγίδα σε αυτόν τον τρόπο αντίδρασης είναι ότι αν δεν επιτραπεί η εξωτερίκευση του θυμού, ο θυμός μπορεί να στραφεί προς τον εαυτό. Μπορεί να προκαλέσει υπέρταση, υψηλή αρτηριακή πίεση, ή κατάθλιψη.
Ο ανεκδήλωτος θυμός μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα όπως σε παθολογική έκφραση θυμού όπως παθητικο-επιθετικές συμπεριφορές (το να εκδικηθείτε κάποιον άνθρωπο έμμεσα, χωρίς να τους λέτε το γιατί αντί να τους αντιμετωπίσετε πρόσωπο με πρόσωπο). Οι άνθρωποι που συνεχώς ταπεινώνουν τους άλλους, που κρίνουν τα πάντα και κάνουν κυνικές δηλώσεις, δεν έχουν μάθει να εκφράζουν δημιουργικά το θυμό τους. Έτσι δυσκολεύουν να παραμείνουν σε αρμονικές σχέσεις.
Τέλος, μπορείτε να ηρεμήσετε εσωτερικά. Αυτό σημαίνει αφενός να ελέγχετε τη συμπεριφορά σας προς τα έξω, αφετέρου ελέγχοντας τις εσωτερικές σας αντιδράσεις, προσπαθώντας να διατηρήσετε χαμηλά τους παλμούς, να χαλαρώσετε και να αφήσετε τα συναισθήματά σας να υποχωρήσουν. Αν καμία από τις παραπάνω τεχνικές δεν λειτουργήσει τότε κάποιος μπορεί να πληγωθεί.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΥΜΟΥ
Στόχος της διαχείρισης του θυμού είναι ταυτόχρονα να μειώσετε τα συναισθήματά σας όπως και τις φυσιολογικές διεγέρσεις που προκαλεί ο θυμός. Δε μπορείτε να ξεφορτωθείτε τους ανθρώπους ή τα πράγματα που σας προκαλούν εκνευρισμό και θυμό, αλλά να ελέγξετε τις αντιδράσεις σας.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι πιο θυμωμένοι από κάποιους άλλους; Υπάρχουν άνθρωποι που δε δείχνουν το θυμό τους αλλά είναι χρόνια ευερέθιστοι και γκρινιάρηδες. Οι ευερέθιστοι άνθρωποι δεν αντιδρούν πάντα πετώντας αντικείμενα , ή φωνάζοντας. Κάποιες φορές αποσύρονται κοινωνικά, είναι σκυθρωποί, ή αρρωσταίνουν. Κάποιοι άνθρωποι που θυμώνουν εύκολα έχουν αυτό που αποκαλούν οι ειδικοί Ψυχικής υγείας, χαμηλή ανοχή στη ματαίωση. Είναι ανυπόμονοι αν σε μία κατάσταση αδικηθούν, ή τους γίνει παρατήρηση για ένα μικρό λάθος. Τί κάνει τους ανθρώπους να λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο; Ένας λόγος μπορεί να είναι γενετικός, ή βιολογικός. έχουν γίνει μελέτες και έχει αποδειχθεί ότι γεννιούνται βρέφη πιο ευερέθιστα από κάποια άλλα. Ένας άλλος λόγος είναι κοινωνικο-πολιτισμικός. Ο θυμός θεωρείται συχνά αρνητικός. Εκπαιδευόμαστε ότι είναι κοινωνικά αποδεκτό να εκφράζουμε τη θλίψη μας ή το άγχος που μας κυριεύει, αλλά όχι το θυμό. Ως αποτέλεσμα δεν έχουμε μάθει να το διαχειριζόμαστε εποικοδομητικά. Οι έρευνες δείχνουν ότι το οικογενειακό πλαίσιο παίζει το ρόλο του. Οι άνθρωποι που θυμώνουν εύκολα προέρχονται από οικογένειες που είναι χαοτικές, που υπάρχει ταραχή μέσα σε αυτές και το κυριότερο με ανεπαρκείς δεξιότητες επικοινωνίας όσον αφορά την έκφραση των συναισθημάτων.
-Είναι ωφέλιμο να επικοινωνούμε ελεύθερα το θυμό μας;
Οι ειδικοί ψυχικής υγείας απαντάνε ότι είναι ένας επικίνδυνος μύθος. Κάποιοι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτή τη θεωρία για να πληγώσουν τους άλλους. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι το να ξεσπάμε το θυμό μας, κυριολεκτικά κλιμακώνει το θυμό και την επιθετικότητα και δε σας βοηθάει να επιλύσετε την κατάσταση. Είναι πιο συνετό να βρείτε τι πυροδοτεί το θυμό σας, και να αναπτύξετε στρατηγικές ώστε να κρατήσετε τους «πυροκροτητές» από το να σας προκαλέσουν να ξεπεράσετε τα όριά σας.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΘΥΜΟΥ
- ΧΑΛΑΡΩΣΗ
Βαθιά αναπνοή, τεχνικές νοερής απεικόνισης με στόχο τη χαλάρωση μπορεί να βοηθήσει ώστε να ανακουφιστείτε από το θυμό. Απλά βήματα που μπορείτε να δοκιμάσετε:
- Εισπνεύστε βαθιά από το διάφραγμά σας. Η αναπνοή από το θώρακα δε σας χαλαρώνει, «κάντε εικόνα» σαν η αναπνοή σας να βγαίνει από την κοιλιά.
- Επαναλάβετε μια λέξη που σας ηρεμεί όπως «χαλάρωσε». Επαναλάβετέ το στον εαυτό σας καθώς εισπνέετε βαθιά.
- Χρησιμοποιήστε νοερές εικόνες. Κάντε εικόνα μια χαλαρωτική εμπειρία, είτε από μια ανάμνηση που έχετε, ή χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας.
- Χαλαρωτικές ασκήσεις της γιόγκα μπορούν να χαλαρώσουν τους μυς σας και να σας κάνουν να νιώσετε ήρεμοι.
Εξασκηθείτε καθημερινά με τις παραπάνω τεχνικές. Επαναλάβετέ τες όταν βρεθείτε σε τεταμένη κατάσταση.
- ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ
Με απλά λόγια σημαίνει να αλλάξετε τον τρόπο που σκέπτεστε. Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν τη τάση να βρίζουν, να καταριόνται. Όταν είστε θυμωμένος, η σκέψη σας μπορεί να είναι υπερβολική και δραματική. Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε αυτές τις σκέψεις με πιο ρεαλιστικές. Για παράδειγμα αντί να πείτε στον εαυτό σας «είναι τρομερό, τα πάντα καταστράφηκαν!», πείτε «είναι ενοχλητικό και είναι απόλυτα κατανοητό να είμαι ταραγμένος γι’ αυτό, αλλά δεν ήρθε το τέλος του κόσμου και με το να είμαι θυμωμένος δεν πρόκειται να το διορθώσει». Προσέξτε τις λέξεις «ποτέ», «πάντα», όταν μιλάτε για τον εαυτό σας, ή για κάποιον άλλον. «Αυτή η μηχανή δε δουλεύει ποτέ», ή «πάντα ξεχνάς πράγματα», δεν είναι ακριβής. Επίσης σας κάνει να νιώθετε ότι ο θυμός σας είναι δικαιολογημένος και ότι δεν υπάρχει τρόπος να λυθεί το πρόβλημα. Αυτό επίσης, αποξενώνει τους ανθρώπους που θα είχαν την πρόθεση να σας βοηθήσουν να βρείτε από κοινού μια λύση.
Υπενθυμίστε στον εαυτό σας, ότι με το να θυμώσετε δε πρόκειται να επιδιορθωθεί το πρόβλημα και δε θα σας κάνει να νιώσετε καλύτερα. Η λογική υπερνικά το θυμό, γιατί ο θυμός ανάλογα και αν είναι δίκαιος γρήγορα μετατρέπεται σε παράλογο. Γι αυτό χρησιμοποιήστε ψυχρή λογική. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι έχετε μία δύσκολη μέρα και σε θα σας καταπιεί αυτό που συμβαίνει. Κάποιο άνθρωπο χρησιμοποιούν το θυμό για να αποφύγουν το συναίσθημα πόνου, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι θα φύγει ο πόνος.
- ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Κάποιες φορές ο θυμός και η ματαίωση στη ζωή μας προκαλούνται από πραγματικά και απροσδόκητα προβλήματα στη ζωή μας. Δεν είναι λανθασμένος ο θυμός μας και είναι συχνά υγιής αντίδραση σε τέτοιες δυσκολίες. Υπάρχει και μία πεποίθηση, ότι κάθε πρόβλημα έχει μία λύση και αυτό προστίθεται στη ματαίωσή μας, όταν ψάχνουμε να βρούμε τη λύση, αλλά δε συμβαίνει σε κάθε περίπτωση. Ο καλύτερος τρόπος για να ανταποκριθούμε σε μία τέτοια περίπτωση δεν είναι συχνά το να βρείτεε τη λύση, αλλά το πώς θα διαχειριστείτε και θα αντιμετωπίσετε το πρόβλημα.
Κάντε ένα πλάνο και ελέγχετε τη διαδικασία. Δώστε τον καλύτερο εαυτό σας, αλλά ταυτόχρονα μην τιμωρείτε τον εαυτό σας, καθώς η απάντηση δεν έρχεται αμέσως. Αν προσεγγίσετε το πρόβλημα με τις καλύτερες προθέσεις και κάνετε σοβαρή προσπάθεια να το αντιμετωπίσετε, θα έχετε περισσότερες πιθανότητες να μη χάσετε την υπομονή σας και να υποπέσετε στον τρόπο σκέψης «όλα ή τίποτα», ακόμα και αν το πρόβλημα δεν επιλύεται αμέσως.
- ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Οι θυμωμένοι άνθρωποι τείνουν να βγάζουν αυθαίρετα συμπεράσματα και κάποια από τα συμπεράσματα μπορεί να είναι πολύ ανακριβή. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε σε μία έντονη συζήτηση είναι να ηρεμήσετε και να μη πείτε ό, τι σας έρχεται πρώτα στο μυαλό σας, αλλά πάρτε το χρόνο σας πριν απαντήσετε. Ακούστε επίσης τί υπάρχει πίσω από το θυμό. Για παράδειγμα χρειάζεστε ένα σημαντικό χώρο ελευθερίας και προσωπικό χώρο και ο σημαντικός άλλος θέλει περισσότερη προσοχή και επικοινωνία. Αν αρχίζει να παραπονιέται για τις δραστηριότητες, μην αντεπιτίθεστε, λέγοντάς του ότι είναι ζηλιάρης κλπ. Είναι λογικό να είστε αμυντικός, όταν σας ασκείται κριτική αλλά μην αντεπιτίθεστε. Αντ’ αυτού ακούστε τί υπάρχει κάτω από τις λέξεις. Το μήνυμα μπορεί να είναι ότι αυτό το άτομο μπορεί να νιώθει παραμελημένο και ότι δεν το αγαπάτε. Μπορεί να χρειαστεί από πλευράς σας πολλές ερωτήσεις αλλά μην αφήσετε το θυμό σας ή του συντρόφου να βγει η συζήτηση εκτός ελέγχου. Το να διατηρήσετε τη ψυχραιμία σας, μπορεί να βοηθήσει, ώστε η κατάσταση να παραμείνει ήρεμη και να μην εκτραχυνθεί.
- ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Κάποιες φορές είναι το άμεσο περιβάλλον που μας προκαλεί ενόχληση και θυμό. Προβλήματα και ευθύνες μπορεί να πέφτουν επάνω σας και να σας κάνει να νιώθετε θυμό και ότι έχετε πέσει σε μία «παγίδα» και σε όλους τους ανθρώπους που συμβολίζουν αυτή τη παγίδα.
Δώστε στον εαυτό σας ένα διάλειμμα. Δημιουργήστε «προσωπικό χρόνο» ανά τακτά διαστήματα στη διάρκεια ημέρας που αντιλαμβάνεστε ότι μπορεί να είναι πολύ στρεσογόνα. Άλλοι τρόποι για να ηρεμείτε τον εαυτό σας:
- Επιλογή διαφορετικής χρονικής στιγμής: αν εσείς και ο σύντροφός σας έχετε την τάση να καυγαδίζετε για κάποια ζητήματα τη νύχτα ίσως είστε κουρασμένος, ή αφηρημένος, ή απλά έγινε συνήθεια, προσπαθήστε να αλλάξετε τους χρόνους που συζητάτε για σημαντικά ζητήματα, ώστε οι συζητήσεις να μη μετατρέπονται σε καυγάδες.
- Αποφυγή: αν το ακατάστατο δωμάτιο του παιδιού σας σάς εξαγριώνει, κάθε φορά που μπαίνετε μέσα, κλείστε την πόρτα. Μην κοιτάτε κατάματα αυτό που σας θυμώνει. Μη πείτε οκ το παιδί μου πρέπει να καθαρίσει το δωμάτιο, έτσι δε θα χρειάζεται να θυμώσετε. Δεν είναι αυτό το μήνυμα. Το ζήτημα είναι να διατηρήσετε τη ψυχραιμία σας.
- Βρείτε εναλλακτικές: αν πέφτετε σε μποτιλιάρισμα καθημερινά στο δρόμο για τη δουλειά, φτιάξτε μία διαφορετική διαδρομή στο μυαλό σας, την οποία θα ακολουθείτε, ή αλλάξτε μεταφορικό μέσο.
ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΤΕ ΒΟΗΘΕΙΑ;
Αν νιώθετε ότι ο θυμός σας είναι εκτός ελέγχου, αν επιδρά αρνητικά στις σχέσεις σας και σε σημαντικούς τομείς της ζωής σας, ίσως θα πρέπει να σκεφτείτε να αναζητήσετε τα γνώμη ειδικού, με στόχο την καταλληλότερη διαχείρισή του. Ο ειδικός θα μπορούσε να δουλέψει μαζί σας με στοχευόμενο τρόπο χρησιμοποιώντας ένα εύρος τεχνικών για την αλλαγή του τρόπου σκέψης και της συμπεριφοράς σας.
Είναι αλήθεια ότι οι θυμωμένοι άνθρωποι χρειάζεται να μάθουν να γίνουν πιο διεκδικητικοί (και όχι επιθετικοί), αλλά τα περισσότερα βοηθήματα και βιβλία στην εκπαίδευση στη διεκδικητικότητα στοχεύουν σε ανθρώπους που δε νιώθουν αρκετό θυμό. Αυτοί οι άνθρωποι είναι περισσότερο παθητικοί και συγκαταβατικοί από το μέσο όρο. Έχουν τη τάση να επιτρέπουν στους άλλους να τους ισοπεδώνουν. Αυτό δε συμβαίνει με τους θυμωμένους ανθρώπους. Ωστόσο, το περιεχόμενο τέτοιων βιβλίων περιέχει χρήσιμες τεχνικές στην αντιμετώπιση καταστάσεων που προκαλούν ματαίωση.
Θυμηθείτε ότι δε μπορείτε να εξαλείψετε το θυμό. Παρά τις προσπάθειες σας θα συμβαίνουν πράγματα που θα σας προκαλούν θυμό και κάποιες φορές θα είναι απόλυτα δικαιολογήσιμος. Η ζωή είναι γεμάτη ματαιώσεις, πόνο, απώλεια, και απρόβλεπτες δράσεις από πλευράς των άλλων. Ελέγχοντας τις αντιδράσεις σας απέναντι στο θυμό που βιώνετε μπορεί να σας βοηθήσει να σταματήσετε να νιώθετε δυστυχισμένοι μακροπρόθεσμα.